Η ξεχασμένη Ακαδημία Πλάτωνος
Της Αικ.Γ.ΔασκαλοπούλουὉ χῶρος ὁ διαμορφωμένος σήμερον ὡς ἀρχαιολογικὸ Ἄλσος ταυτίζεται μὲ τὴν περιοχήν, ἥτις κατὰ τὴν ἀρχαιότητα ονομάζετο Ἀκαδημία. Οἱ ἀρχαῖοι συνέδεον τὴν ὀνομασίαν μὲ τὸν μυθικὸν ἥρωα Ἀκάδημον. Ἡ περιοχή αὕτη οριοθετεῖτο ὑπὸ τοῦ λοφίσκου Ἱππίου Κολωνοῦ, πλησίον τῆς σήμερον ὁδοῦ Λένορμαν, καὶ ὑπὸ τῶν ὄχθων τοῦ ποταμοῦ Κηφισοῦ, οὗ ἡ κοίτη εὑρίσκετο ἀνατολικότερον τῆς σημερινῆς, ἐγγυτέρω των Αθηνών.
Ἐκ τῆς πύλης τοῦ Κεραμεικοῦ, ἥτις ονομάζετο Δίπυλον, οδήγει ἐνταῦθα ὁδὸς μήκους περὶ 1,5 χλμ., ἥτις διέσχιζε τὸ ἐπίσημον νεκροταφεῖον τῆς πόλεως, τὸ Δημόσιον Σῆμα. Σήμερον ἡ διαδρομὴ αὕτη ταυτίζεται μὲ τὰς ὁδοὺς Πλαταιῶν–Πλάτωνος καὶ Σαλαμίνoς, διέρχεται δὲ διὰ πυκνοκατοικημένου καὶ ἀσφυκτικοῦ τμήματος τῆς συγχρόνου Ἀθήνας.
Ἴχνη κατοικήσεως ἐν τῇ Ἀκαδημίᾳ Πλάτωνος ἀπαντῶσιν ἀπὸ τῆς προϊστορικῆς μέχρι τῆς ἀρχαϊκῆς περιόδου. Κατὰ τὸν 6ον αἰ. π.κ.ε ἱδρύθη ἐνταῦθα ἓν ἐκ τῶν τριῶν Γυμνασίων των ἀρχαίων Ἀθηνών καὶ ἐδημιουργήθη ἱερὸν ἄλσος ορισμένον διὰ περιβόλου. Ἐφιλοξενοῦσε πλείονα ἱερὰ καὶ βωμούς, ὡς τοῦ Ἀκαδήμου, τοῦ Ἔρωτος, τοῦ Διὸς Καταιβάτου, τοῦ Προμηθέως καὶ τοῦ Ἡφαίστου. Ἐντεῦθεν ἤρχετο λαμπαδηδρομία πρὸς τὸ Δίπυλον πρὸς τιμὴν τῶν πεσόντων, οἵτινες ἐτάφησαν ἐν τῷ Δημοσίῳ Σήματι.
Περὶ τὸ 388 π.κ.ε. ὁ Πλάτων ἵδρυσεν ἐν τῷ Γυμνασίῳ τὴν περίφημον Φιλοσοφικὴν Σχολὴν αὐτοῦ. Κατὰ τὴν Ῥωμαϊκὴν κατάκτησιν τῆς Ἀθήνης, τὸ 86 π.κ.ε., τὸ ἄλσος κατεστράφη ὑπὸ τοῦ Σύλλα.
Ἡ Σχολὴ τοῦ Πλάτωνος ἐλειτούργησε περὶ χίλια ἔτη, γνωρίσασα μεγάλην ἀκμὴν ἰδίως μετὰ τῶν ὀνομαζομένων Νεοπλατωνικῶν φιλοσόφων, μέχρι τοῦ 529 μ.κ.ε, ὅτε δι’ αὐτοκρατορικοῦ διατάγματος τοῦ Ἰουστινιανοῦ ἐκλείσθησαν διὰ παντὸς άπαντα τὰ παιδευτικὰ κέντρα των Ἀθηνών, ὁρίζοντα οὕτω τὸ πραγματικὸν τέλος τοῦ ἀρχαίου κόσμου.
Οἱ νεώτεροι περιηγηταί, οἵτινες ἀνεζήτουν τὴν Σχολὴν τοῦ Πλάτωνος, ταύτισαν τὴν θέσιν χάριν καὶ τῆς διατηρήσεως τοῦ ἀρχαίου ὀνόματος ἐν τῇ μορφῇ «Καθήμεια».
Αἱ ἀνασκαφαὶ ἤρξαντο εν έτει 1929 ὑπὸ τοῦ Αἰγυπτιώτου θαυμαστοῦ τοῦ Πλάτωνος, ἀρχιτέκτονος Π. Ἀριστοφρόνα, δι’ ἰδίας πρωτοβουλίας, ἐπιμελείας καὶ δαπάνης μέχρι τοῦ 1940. Συνεχίσθησαν ὑπὸ του Φ. Σταυροπούλου ἀπὸ τοῦ 1955 μέχρι τοῦ 1963 μὲ δαπάνην τῆς Ἀρχαιολογικῆς Ἐταιρείας.
Βιβλιογραφία και πηγές:1. Πλάτωνος Ἀκαδημία 387 π.Χ. – 529 μ.Χ., Κ. Μπέης, εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη
2. The Academy Before Plato, συλλογικό, εκδ. Κέντρο Ελληνικής και Ρωμαϊκής Αρχαιότητας / ΕΙΕ
3. Ἀκαδημία Πλάτωνος (φυλλάδιο), Εφορεία Αρχαιοτήτων Αθηνών – Υπουργείο Πολιτισμού
4. Πλάτωνος Ἄπαντα, εκδ. Γεωργιάδης – Βιβλιοθήκη τῶν Ἑλλήνων
5. Ἱστορία τῆς Ἀρχαίας Ἑλλάδος, Ν. Χ. Σβορώνος, εκδ. Θεμέλιο
6. Ἀρχαία Ἑλληνικὴ Φιλοσοφία, Ι. Ν. Θεοδωρακόπουλος, εκδ. Ἰκαρία
7. Ὁ Πλάτων καὶ ἡ Ἀκαδημία, Κ. Τσάτσος, εκδ. Ἐστία
8. Ἀρχαιολογικὸς Ὁδηγὸς Ἀθηνῶν, Ά. Παπαδημητρίου, εκδ. Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων
9. Ἡ φιλοσοφία στὴν κλασική Ἀθήνα, Γ. Καραμπελιάς, εκδ. Διόπτρα
